​                        TAM GIÁO ĐỒ

Lược đồ Hỏa Hậu cũng gọi là Tam Giáo Đồ vì nó chỉ rõ ba tông giáo Nho, Thích, Đạo đồng căn cứ vào một gốc lớn là Đại Đạo.
Đại Đạo Hư Vô tượng trưng như trên đã nói là màu trắng ở chính giữa lược đồ, màu trắng tinh khiết trong sạch. Mà màu trắng cũng như ánh sáng gồm tất cả các màu khác. Đạo Hữu-thể có hình tướng nên được tượng trưng bằng hình tam giác, tam giác có dạng hình. Luận thì có hai bên mà kỳ thiệt trong lược đồ chỉ có một hình tam giác màu trắng tinh.
Nhìn lại lược đồ Hỏa hậu, chúng ta nhận ra :
Nơi chính giữa có một hình tam giác, trong đó có một vòng tròn, và giữa vòng
tròn có một chấm. Hợp lại thành một hình, tượng trưng Đế, hay là Thượng-Đế ba ngôi :
          Ngôi nhứt    :  vòng tròn gọi là Vô Cực;
          Ngôi nhì      :  chấm giữa vòng tròn, gọi là Thái Cực;
          Ngôi ba       :  hình tam giác, gọi là Hoàng Cực hay Nhơn Cực.
          Đó là Tam-Cực có nghĩa là cao hơn hết, như trong một cái nhà, là đòn dông, vì không có chi cao hơn nó nữa. Chúng ta kiểm lại thấy rằng trước là Đại Đạo Vô-thể (vòng tròn Vô Cực), kế tiếp Đại Đạo Hữu thể là đấng tối cao (chấm giữa Thái Cực) sau rốt, là Hoàng-Cực hay Nhơn-Cực (hình tam giác) Tam Cực tuy phân chia ra ba ngôi riêng rẽ, mà kỳ thiệt chỉ là một thể. Thể đó là Thượng-Đế. Do đó Tam Cực vẫn bình đẳng, không cao thấp nhỏ lớn, không Cực nào cao hay thấp hơn Cực nào, cũng không Cực nào nhỏ hay lớn hơn Cực nào.
          Tại Chánh Điện Chùa Tam Tông Miếu, quí vị nhìn sẽ thấy rõ ràng Đạo Minh Lý lấy hình tam giác làm đèn lưu ly treo giữa Bửu-Điện, để tượng trưng thờ Thượng-Đế Ba ngôi. Phía dưới, trên hai bực đầu, có ba bài vị, sắp thành hình tam giác, là :
                            
                                                                              DIÊU TRÌ KIM MẪU
                                                                                      (Vô Cực)
           NGỌC HOÀNG THƯỢNG ĐẾ                                                           HỒNG QUÂN LÃO TỔ
                    (Thái Cực)                                                                                             (Hoàng Cực)                                                            

​là Ba vị đại diện cho Thượng-Đế đã dùng Huyền-cơ, một thứ cơ không có bút, mà khai đạo Minh Lý. Đó là phần Tiên thiên.
          2.- Về phần Hậu-thiên : là phần còn lại của lược đồ Hỏa hậu.
          Trước hết là ba vòng tròn dựa trên hình tam giác cho ta cái cảm giác là từ tam giác mà xuất hiện ra : Một vòng tròn lớn màu vàng, có ghi chữ Ý, một vòng tròn lớn màu đỏ có ghi chữ Trí và một vòng tròn lớn màu xanh có ghi chữ Tình.
          - Chữ Ý nói đủ chữ là Ý chí (Volonté) và vòng tròn lớn màu vàng tượng trưng Phật giáo, vì Phật giáo Đại-thừa lấy Ý làm căn bổn. Tuy Phật có dạy lấy tam nghiệp làm quan yếu là Thân, Khẩu và Ý, nhưng hai nghiệp đầu đều tùy theo Ý cả. Có phát Ý trước, sau mới động tới Thân và Khẩu. Bát thức Qui Củ Tụng của Thầy Huyền Trang nói về Ý, theo Duy thức học, có câu “Động thân, phát ngữ, độc vi tối ” là chỉ về nghĩa nầy. Cho nên lấy Ý tốt hay xấu mà bình phẩm mọi việc, mọi hành động của con người. Ý tốt  thì mọi việc làm đều tốt, còn xấu thì việc làm thấy ra có hay cũng là mất giá trị, cũng thành xấu.
          Vậy Phật giáo ứng với chữ Ý hay là ngôi Nhứt.
          - Chữ Trí nói đủ chữ là Trí Huệ (Sagesse) và vòng tròn lớn màu đỏ bên tả, tượng trưng Nho giáo, vì Nho giáo dạy mở trí làm gốc.
          Sách Đại Học dạy có tám điều mục là Cách vật, Trí tri, Thành ý, Chánh tâm, Tu thân, Tề gia, Trị quốc, Bình thiên hạ. Đành vậy ! Nhưng hai điều mục đầu cách vật và trí tri được xem là căn bổn. Tìm hiểu mọi vật, mở mang sự hiểu biết tới nơi tới chốn, chẳng phải mở trí, thì gọi là gì ?
          Vậy Nho giáo ứng với chữ Trí hay là ngôi Nhì.
          - Chữ Tình nói đủ là tình cảm (sentiment, amour) và vòng tròn lớn màu xanh bên hữu, tượng trưng Đạo giáo, vì Đạo giáo tuy dạy bao hàm mà lấy chữ Tình làm cốt yếu. Có bài thơ nói về vấn đề nầy như sau :
                             Nhơn tình nông hậu, Đạo tình vi,
                             Đạo dụng nhơn tình, thế khởi tri ?
                             Khống hữu nhơn tình vô Đạo dụng;
                             Đạo tình năng đắc kỷ đa thì.
                                                 Nghĩa là :
                             Nhơn tình thô cạn, Đạo tình tinh,
                             Đạo dụng nhơn tình, ai biết nào ?
                             Chẳng có tình người, Đạo không dùng được;
                             Đạo tình mà đặng, có bao lâu ?
          Ai hiểu đặng chữ Đạo tình là gì mà biết dùng nó thì sẽ mau thành Đạo.
          Vậy Đạo giáo ứng với chữ Tình (tức Đạo tình) hay Ngôi ba.
          - Đây nói về sở trường của mỗi giáo, chớ không phải nói : mỗi giáo chỉ biết có một mặt nói trên đó mà thôi. Ta nên để ý : ở trong vòng tròn lớn, có xen hai khoảnh nhỏ hình như nửa múi quít hai màu hiệp lại thành màu khác nữa. Như trong vòng tròn lớn màu vàng là Thích giáo có phụ hai khoảnh nhỏ màu đỏ và màu xanh ý nói Thích giáo có một chỗ cao luận đặc biệt hơn làm sở trường là “Chữ  Ý”.
          Vòng tròn lớn màu xanh cũng vậy trong tinh thần Đạo giáo có một chỗ cao luận làm sở trường là “Luyện Tình”.
          Vòng tròn lớn màu đỏ là Nho giáo có một chỗ cao luận đặc biệt hơn làm sở trường là “Mở Trí”. Còn hai phần phụ thuộc tượng trưng hai chỗ sở trường của hai giáo kia tuy cũng có luận đến nhưng không đặng giải rộng như hai giáo kia.
          Theo tâm lý học, cái tâm của ta có ba phương diện là Trí, Tình, Ý. Nhưng ba phương diện cũng tượng trưng cho ba đức tánh, có một đức tánh mạnh hơn khi ta hành động, tức là sở trường của mỗi giáo đó.
          Dầu ba phương diện của cái tâm phát biểu rõ rệt cho mấy đi nữa, nghĩa là có phân biệt đến đâu cũng còn giữ một gốc luôn luôn, không phải gián cách, biệt lập. Nhờ đó nếu ta nội tỉnh, tự giác tự ngộ thì cũng có thể tìm phương trở về căn bổn, là ngôi Viên-Nhứt.
          Như đã nói ngoài ba vòng tròn lớn, còn có sáu hình nửa múi quít : Mỗi vòng tròn lớn toàn màu lại có hai hình nửa múi quít nhỏ khác màu. Ba vòng tròn lớn hiệp lại như trong lược đồ cho thấy sáu hình nửa múi quít nhỏ tượng trưng sáu đức: Thông, Minh, Nhân, Trí, Hùng, Lược. Bề Trên có giải nghĩa sơ lược như sau đây :
          Thông : Chẳng phải nghe nhiều mà gọi rằng Thông. Nghe rồi còn phải thực hành, kiến cơ nhi tác, ty cơ ứng biến, nương theo thời thế mà giúp cho đời.
          Minh : Chẳng phải biết nhiều mà gọi rằng Minh. Nên phân biệt chỗ lợi hại, giúp người hiền tài thất vận, trợ kẻ ít học nên thân, ráng làm tròn phận sự đối với gia đình xã hội.
          Nhân : Chẳng phải ăn chay mà đủ gọi là Nhân. Giúp người an vui, mở lòng từ bi quảng đại cứu vớt chúng sanh hoạn nạn, đói khổ, không cố chấp thù xưa, v.v….
          Trí : Chẳng phải tránh hết mọi việc thế gian, mà gọi là Trí. Trí là có độ lượng rộng rãi, phòng ngừa hậu hoạn có thể xảy ra.
          Hùng : Chẳng phải ráng cãi cho hùng hồn mà gọi là Hùng. Hùng là tinh tiến, không vì khó nhọc mà lười biếng, không vì hoạn nạn mà giải đải.
          Lược : Chẳng phải khéo cầu an, tránh mỗi việc đều sợ liên lụy, mà gọi là Lược. Lược là mỗi việc làm đều có phương pháp sắp đặt, tiên liệu thứ tự trước sau, để đạt tới thành công.
          Theo Phật giáo Đại Thừa, sáu khoản nầy có thể đối chiếu với Lục Độ : Bố thí, Trì giới, Nhẫn nhục, Tinh tiến, Thiền định, Bác nhã, ứng với ba thân : Pháp, Báo, Ứng.
          Theo Đạo giáo, có thể gọi là lục đức như nói trên nói đó, ứng với Tam thanh : Ngọc, Thượng, và Thái.
          Theo Nho giáo, sáu khoản nầy có thể gọi là Lục hạp (sáu hướng : Đông, Tây, Nam, Bắc, Trên, Dưới) ứng với Tam thể : Mạng, Tánh, Lý.
          Lại nữa, chúng ta còn nhận thấy có các vành đen làm cho các màu vàng, xanh, đỏ hiển lộ rõ ràng hơn. Kế đó lại có ba chia từ vòng tròn nhỏ chính giữa mà đi ra. Ba cái chia đó rất ngay thẳng tượng trưng sứ mạng công bình, ngay thẳng giữ mức trung lập, để biện biệt phân minh những điều phải, quấy, không thiên bên nầy không ngã bên kia, không kết liên với phe nầy phái nọ mà phải đứng giữa để minh lý mà thôi.
          Nhìn lại lược đồ Hỏa Hậu, chúng ta thấy một vòng tròn đen (màu đen thuộc âm) ở vào giữa. Bổn đạo Minh Lý y theo màu biểu hiệu đó mà mặc đạo phục. Có kẻ hỏi : Thuần dương mới là chánh. Đã nói Minh Lý là chánh đạo, sao lại thuộc âm ?
          Đáp : bề ngoài sắc đen là âm, mà bên trong sắc trắng là dương. Luận theo Tiên thiên, sắc đen là thủy thuộc dương, nghĩa là trong âm có dương. Theo Hà-đồ đó là các số 1- 6.
          Còn ngoài cái vòng tròn sắc đen là màu trắng. Trắng thuộc dương mà luận về Tiên thiên sắc trắng thuộc âm, tức là trong dương có âm. Đó thuộc các số 4 - 9 của Hà-đồ.
          Ba cái vòng tròn xanh, đỏ, vàng, thuộc hậu thiên càng mở rộng ra chừng nào, thì ba cái chia đen càng kéo dài thêm mãi. Ba cái chia đen, như đã thấy, tượng trưng cho Đại Đạo Tiên Thiên gồm Minh Lý Đạo.
          Kinh Đại-Đạo có ghi :
                             Thêm Minh Lý lãnh phần truyền Đạo,
                             Ban sám kinh, khuyên bảo tu hành;
                             . . . . . . .
                    và      Vì chưng lắm cuộc phong trào,
                             Mấy chi (chi phái có 5) sợ khó, hiệp vào một nơi.
                             Thầy phải sửa cơ Trời khai đạo,
                             Nên truyền cho Đạo Tổ giáng trần;
                             Lập chi Minh Lý khuyến dân,
                             Truyền ban kinh, luật hồng ân cứu đời.
          Cơ Trời về mặt Đạo có sắp đặt sẵn trong lược đồ Hỏa Hậu nầy. Để ý nghiên cứu suy nghĩ  kỹ thì sẽ thấy rõ. Phận sự của Đạo Minh Lý rất phân minh mà Minh Lý môn sanh chúng tôi hằng suy xét và thiết tưởng chúng ta xét rõ rồi, ai ai cũng phải tin theo đó mà ráng lo làm phận sự cho tròn.
          Khi ban cái lược đồ nầy, đức Khổng Thánh có dạy rằng : “Bởi các ngươi học Đạo chẳng tới, nên làm hư Đại Đạo. Lược đồ chỉ cho chư nhu biết rằng Nho, Thích, Đạo chỉ có một gốc mà thôi ”. Y như trong bài Khai Kinh của đạo Minh Lý có những câu sau đây :
                             Trong Tam Giáo có lời khuyến dạy,
                             Gốc bởi lòng làm phải làm lành;
                             Trung Dung Khổng Thánh chỉ rành,
                             Từ bi Phật dặn lòng thành lòng nhơn.
                             Phép Tiên Đạo tu chơn dưỡng tánh,
                             Một cội sanh ba nhánh in nhau.
          “Đạo Tổ có dạy làm một bài giảng góp hết ý tứ trong các Thánh Ngôn để làm nêu dẫn đường cho các đạo hữu Minh Lý Đạo. Minh Lý môn sanh khá vưng theo lời  Bề Trên mà hành động cho đúng Thiên cơ, mới mong Đạo Minh Lý đi đến kết quả tốt đẹp, đạt mục phiêu dĩ định ”.
          Trên đây, Tam Giáo Đồ của Minh Lý Đạo đã được lược giải từ trong đến ngoài, đầy đủ không sót khoảng nào. Chúng ta cần suy nghĩ thêm về phần đạo lý, rộng rãi thâm sâu, không biết đâu mà lường. Ai trong chúng ta cũng cần tìm hiểu, tự mình phát huy sáng kiến theo trình độ học hỏi, tùy mức giác ngộ của mình, để mà góp công đức vào sự hoằng khai Đại Đạo.
          Học hỏi, tìm tòi hiểu rõ, hiểu vững chắc hầu đặt tất lòng tin nơi Chánh Đạo, để rồi tuân lịnh Bề-Trên đã dạy, cho hợp với Thiên cơ.